نقد اجتماعی آثار داستانی نادر ابراهیمی

چکیده جامعه شناسی ادبیات یکی از شاخه های علوم اجتماعی محسوب می شود. در میان انواع نگرش به متن ادبی، دیدگاه جامعه شناختی از اهمیتی ویژه برخوردار است. اساساً در نقد ادبی دو رویکرد وجود دارد. رویکرد اول صورت محور است و انواع نقد لغوی، زیبایی شناختی و فنی را شامل می شود و در مقابل رویکرد دوم محتوا محور و نقدهای اخلاقی، تاریخی و روانشناسی و..... را در برمی گیرد. نقد اجتماعی که از نتایج علم جامعه شناسی ادبیات محسوب می شود، رویکردی معنایی و محتوا محور دارد. این نوع نقد به تبیین رابطه اثر ادبی با جامعه پدیدآورند? آن می پردازد و عوامل محیطی و اجتماعی را که در اثر ادبی تأثیر گذاشته است، بررسی می کند. در بررسی آثار ادبی از دیدگاه نقد اجتماعی مولفه ها و پدیده های اجتماعی و نیز اندیشه های اجتماعی که به نوعی در اثر بازتاب یافته روشن می شود. این نوع نقد به پژوهشگر دیدی فراگیر و کلیت نگر می دهد تا در کنار سایر عوامل تبیین کنند? اثر ادبی با این روش اثر را جامع تر و کامل تر بررسی کند و زوایای مختلف آن را روشن کند. نادر ابراهیمی(1325-1387) صاحب آثار متعددی در زمینه های مختلف داستان، فیلم نامه، نمایش نامه، آثار تحقیقی و پژوهشی و حتی آثاری در حوز? کودک و نوجوان است. یکی از مهم ترین جنبه های فعالیت وی حوز? ادبیات داستانی است. وی در این عرصه گرایش به مکتب واقع گرایی دارد به همین سبب آثار وی ظرفیت تطبیق نقد اجتماعی را به خوبی دارا است. این پایان نامه ضمن رویکردی جامعه شناختی به آثار داستانی نادر ابراهیمی، مباحثی مربوط به کلیات علم جامعه شناسی ادبیات، سیر تکامل این علم، نظریه ها و نظریه پردازان را شامل می شود و نیز زندگی نام? نادر ابراهیمی را به عنوان مقدمه و پیش زمین? بحث اصلی که همان نقد اجتماعی آثار داستانی نادر ابراهیمی است در بردارد. فصل چهارم که بخش اصلی این پژوهش را تشکیل می دهد، آثار ابراهیمی از چهار دیدگاه جامعه شناختی یعنی بازتاب واقعیت های اجتماعی، حوادث سیاسی اجتماعی عصر حاضر، پایگاه و طبق? اجتماعی نویسنده و در نهایت بازتاب عقاید و باورهای مردم جامعه بررسی شده است. در پایان در بخشی کوتاه به مبحث تعهد و رسالت نویسنده اشاره شده است. در این فصل ثابت می شود نادر ابراهیمی همراه و همدل مردم روزگار خود است و همواره به دغدغه ها، مشکلات و در کنار آن حوادث و پیامد های عصر حاضر توجه داشته و آن ها را دست مایه ای در آفرینش آثارش قرار داده و این ثابت می کند که ابراهیمی نویسنده ای متعهد و ملتزم و آگاه به مسائل اجتماعی و انسانی عصر خویش است.